Казан Мария хатын-кызлар гимназиясе — Казан шәһәрендә беренче хатын-кызлар гимназиясе. 1859 елда беренче дәрәҗә хатын-кызлар училищесы буларак нигез салынган. 1860 елда училищега император Александр ІІнең хатыны, императрица Мария Александровна хөрмәтенә исем бирелә. Гимназия статусын 1869 елда ала. Ир-ат гимназияләреннән аермалы буларак, биредә классик телләр өйрәнелмәгән, математика һәм табигый фәннәр буенча программалар кыскартылган була. Тулы сигезъеллык курсны тәмамлаганнар өй укытучысы исемен алганнар.